Το “αυθαίρετο” (κτίσμα), ουσιαστικοποιημένο επίθετο, συνιστά πλέον αισθητική κατηγορία ταυτόσημη με το “άσχημο” , όπως το διατηρητέο ταυτίζεται με το “όμορφο”. Σε μια πιο απλοϊκή προσέγγιση πρόκειται για το “κακό” και το “καλό”. Οι δύο αυτές έννοιες οριοθετούν το πλαίσιο κάθε διαδικασίας  νομιμοποίησης. Παρά την πρόοδο των επιστημονικών προσεγγίσεων για την κατανόηση της δυναμικής των πόλεων, οι πολιτικές και διοικητικές πρακτικές που εφαρμόζονται στην Ελλάδα στηρίζονται στα μαθηματικά μοντέλα του χωροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού της δεκαετίας του “70.

Η εισαγωγή της έννοιας του Συντελεστή Δόμησης όπως θεσμοθετήθηκε στο ΓΟΚ του 1985 παραμένει το κύριο ρυθμιστικό εργαλείο της παραγωγής αστικού χώρου. Το προσδόκιμο κατοίκησης δε μπορεί να αποτελεί το βασικό κριτήριο του μεγέθους των κτιρίων καθώς οι συνήθειες και η κινητικότητα των κατοίκων υπόκεινται σε γρήγορες και πολύπλοκες μεταβολές. Η πολεοδομική νομοθεσία λειτουργεί περισσότερο ως μια ιδιότυπη προκρούστεια κλίνη στην οποία προσαρμόζονται οι μαξιμαλιστικές προσδοκίες του χρήστη ή του κατασκευαστή. Ο ποσοστιαίος συσχετισμός ων ημιυπαιθρίων και των εξωστών από το Σ.Δ., η προεξοχή του υπογείου και το ύψος της στέγης καταλήγουν σε μια λογιστική διαχείριση του χτισμένου αλλά και του «κατοικείν».

Ο χαρακτηρισμός ενός χώρου ως αυθαιρέτου ευσταθεί νομικά με ποσοτικά αλλά όχι πάντοτε με ποιοτικά κριτήρια και αντίστροφα. Καθώς η «νομιμοποίηση», ως εκ των υστέρων διαδικασία, αποτελεί μια ανορθόδοξη νομική πρακτική, θεσμοθετήθηκε η «τακτοποίηση» των αυθαιρέτων, επίσης ανορθόδοξη, αλλά πιο αποδοτική εισπρακτικά.

Οι σχεδιαστικές αναπαραστάσεις του νόμιμου και του παράνομου θα μπορούσαν να αξιολογηθούν ως μια ιδιαίτερη εικαστική έκφραση της Αρχιτεκτονικής. Σε κάθε περίπτωση δεν βελτιώνεται το αστικό περιβάλλον, η ποιότητα των κατοικιών ούτε και οι δεξιότητες των αρχιτεκτόνων.