Θέση: Λάβδανη Πωγωνίου

Η Μονή Μακραλέξη ή Μακρυαλέξη βρίσκεται στους πρόποδες της ανατολικής πλαγιάς της Μουργκάνας σε υψόμετρο 1100μ και είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Ιδρύθηκε και ιστορήθηκε τον 11ο αιώνα επί βασιλείας Κωνσταντίνου του Μονομάχου αλλά καταστράφηκε το 1568 και ξαναχτίστηκε το 1585, ιστορήθηκε εκ νέου το1599 και το 1902.

Το καθολικό της μονής αποτελείται από εξωνάρθηκα , νάρθηκα και τον κυρίως ναό. Ο εξωνάρθηκας έχει μορφή χαγιατιού και στεγάζεται από ξύλινη στέγη, στη συνέχεια ο νάρθηκας στεγάζεται από διαμήκη καμάρα η οποία διακόπτεται στο μέσον από άλλη μικρότερη εγκάρσια, τοποθετημένη σε μεγαλύτερο ύψος. Τα κελιά της μονής είναι πλέον ερείπια εκτός από ένα μικρό λιθόκτιστο με υπόγειο, υπερυψωμένο ισόγειο και κρεβάτα, στα βόρεια του καθολικού.

Το μοναστήρι σήμερα βρίσκεται σε ερημική τοποθεσία με άγρια βλάστηση και η πρόσβαση, από ένα δασικό δρόμο σε άθλια κατάσταση είναι δυσχερής. Τα τελευταία χρόνια με την επαναχρησιμοποίηση των παλιών μονοπατιών από λαθρομετανάστες το μοναστήρι και Ιδιαίτερα το μικρό κτίριο των κελιών υπέστη επιπλέον καταστροφές.

Ο κυρίως ναός έχει σχεδόν τετράγωνη κάτοψη και η οροφή του αποτελείται από δύο καθέτως τεμνόμενες καμάρες με κεντρικό τρούλο οι οποίες φέρονται από τέσσερις κυκλικές κολόνες. Τα φατνώματα ανάμεσα από τις καμάρες και τους περιμετρικούς τοίχους στεγάζονται με ρηχούς τρουλίσκους. Πίσω και πάνω από τον δεξιό ψάλτη, μέσα στη στέγη υπάρχει κρύπτη, «κρυφό σχολειό», κατά την τοπική παράδοση. Από τη λεπτομερή αποτύπωση του ναού προέκυψε αξιοσημείωτη ακρίβεια χάραξης και κατασκευής.